|
|
|
 |
|
|
|
|
جدا کردن هر نوع آلودگی از یک سطح بخصوص نیازمند مصرف انرژی مکانیکی می باشد که با عملیات سایش تامین می گردد. هر ماده ای که به تنهایی یا در ترکیب با مواد دیگر بتواند بخشی از این انرژی مکانیکی مورد نیاز را با انرژی فیزیک و شیمیایی، جایگزین نماید، تحت عنوان ماده شوینده شناخته می شود. در این مقاله نحوه عملکرد، ویژگی ها و انواع مواد شوینده صنعتی به اختصار مورد بررسی قرار می گیرد.
همان طور که ذکر گردید، افزودن ماده شوینده به سیستم نظافت، باعث جایگزین شدن بخشی از انرژی مکانیکی مورد نیاز با انرژی فیزیک و شیمیایی می گردد. در حقیقت افزایش نوع خاصی از انرژی، می تواند کمبود انواع دیگر انرژی را جبران نماید. به عنوان مثال در صورت عدم وجود ماده شوینده و یا ناکافی بودن آن به مقدار بیشتری نیروی انسانی نیاز است تا آلودگی به خوبی از سطح جدا شود. به عبارت دیگر مواد شوینده با تاثیر بر میزان انرژی مورد نیاز برای حذف آلودگی و کاهش آن، موجب تسهیل و تسریع فرآیند نظافت می گردد. اگر از آب به عنوان تنها عامل پاک کننده در عملیات نظافت، استفاده گردد، میزان بالایی انرژی مکانیکی برای دستیابی به نتیجه مطلوب مورد نیاز خواهد بود.
یک ماده شوینده مناسب صرفنظر از نوع آن، دارای برخی مشخصه های متمایز کننده، می باشد مهم ترین این مشخصات عبارتند از:
- توانایی بالا در حذف سختی آب
- کاملا حلال در آب
- غیر خورنده بودن
- غیر سمی بودن و سازگاری با محیط زیست
- مقرون به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی
- قابلیت تر کنندگی و نفوذ کنندگی بالا
- قابلیت چربی زدایی
- قابلیت حل کنندگی آلودگی
- قابلیت آبکشی مناسب
- قابلیت حذف زنگ و پوسته
مواد شوینده صنعتی به پنج گروه اصلی تقسیم بندی می گردند که عبارت است از:
شوینده های قلیایی اصلی ترین گروه مواد شوینده صنعتی می باشند، که قادرند با چربی و روغن ترکیب شده و تشکیل صابون دهند و پروتئین را حل نمایند. PH این دسته از مواد شوینده معمولا در دامنه ی 9 تا 12/5 قرار دارد. این مواد به دلیل قلیایت بالای خود خورنده هستند و در صورت تماس با پوست انسان سبب آسیب دیدگی می شوند. اما این قلیایت بالا برای صابونی کردن چربی ها و خنثی سازی اسید های موجود در بسیاری از انواع آلودگی ها مهم می باشد. این نوع شوینده ها غالبا در مواردی که نیاز به شوینده قوی می باشد، همانند حذف واکس ها، در ساینده ها، آلودگی های عمیق تجمع یافته، آلودگی های خشک شده و گریس و روغن حرارت دیده مورد استفاده قرار می گیرند. از موارد دیگر کاربرد شوینده های قلیایی می توان به صنایع غذایی و محیط های همچون آشپزخانه های صنعتی، رستوران ها،سالن های غذاخوری اشاره نمود. شوینده های قلیایی مقرون به صرفه بوده و با دامنه ی گسترده ای از تجهیزات نظافتی قابل کاربرد می باشند. انواع با کیفیت تر این شوینده ها دارای قابلیت کف کنندگی ملایم می باشند.
در این مواد از اسید به عنوان عامل اصلی پاک کنندگی استفاده می شود که قادر به حل نمودن رسوبات مینرالی همانند کلسیم و منیزیم و همچنین رسوبات ناشی از سختی آب بر روی سطح ماشین آلات و تجهیزات می باشد. از شوینده های اسیدی همچنین می توان برای حذف زنگ، آلودگی های قلیایی، سیمان،گچ یا بتن استفاده نمود. این شوینده ها برای کاربرد بر روی سطوح سنگ ماسه و گرانیت مناسب می باشند اما به علت خورندگی قابل استفاده بر روی برخی سطوح بویژه آهن گالوانیزه و یا آلومینیوم نمی باشند. شوینده های اسیدی خود به دو گروه اصلی اسیدهای غیر آلی و اسیدهای آلی تقسیم می شوند. اسیدهای آلی نسبت به اسیدهای غیر آلی ضعیف تر هستند و اثر خورندگی کمتری بر روی فلزات دارند.
این نوع شوینده ها از مواد فعال سطحی همانند کمپلکس های مولکولی تشکیل شده اند و در صورت اضافه شدن به آب باعث کشش سطحی آب گردیده و تماس بین آلودگی و پاک کننده را افزایش می دهند. از این مواد برای حذف گریس و آلودگی های روغنی استفاده می شود. این مواد قادر به نفوذ درون چربی ها و هیدرولیز کردن آن ها و تبدیل آن ها به ذرات کوچک تری می باشند که راحت تر توسط آب از محیط حذف می گردند. قابلیت پاک کنندگی این مواد چندان بالا نمی باشد اما دارای اثر ضد میکروب هستند و می توانند به عنوان ماده ضد عفونی کننده یا در ترکیب با مواد شوینده- ضد عفونی کننده مورد استفاده قرار گیرند.
این مواد دارای عامل ضد عفونی کننده همراه با عامل شوینده می باشند در نتیجه می توانند به طور همزمان سطوح را پاک و ضد عفونی نمایند. همچنین این مواد به عنوان مواد شوینده در آلودگی های عمیق و محیط های حساس کاربرد دارند.
این مواد شوینده از حلال های هیدروکربنی تشکیل شده اند و برای حذف آلودگی هایی نظیر واکس های پایه حلال، روغن و گریس، انواع خمیر ها و مایعات واکس حلال از روی سطح زمین مورد استفاده قرار می گیرند. این مواد شوینده برای کاربرد بر روی سطوح چوبی، کامپوزیت چوب مگنزیت فلینولئوم، بتن و سنگ بسیار مناسب هستند اما نباید بر روی آسفالت، مواد ترموپلاستیک، پی وی سی یا سطوح لاستیکی به کار روند.
هنگام انتخاب مواد شوینده صنعتی برای دستیابی به نتیجه ای مطلوب، باید موارد زیر به دقت مورد توجه قرار گیرند:
-نوع آلودگی
-جنس سطح برای اطمینان از عدم آسیب دیدگی آن توسط ماده شوینده
-روش نظافت (در نظافت دستی از مواد شوینده قوی اسیدی یا قلیایی نباید استفاده کرد)
