|
|
|
 |
|
|
|
|
اسید سولفونیک با فرمول شیمیایی HSO3R و شکل ظاهری مایع قهوه ای رنگ دارای دو گرید صنعتی و آزمایشگاهی می باشد. این ماده در صنعت و بازار با نام های سولفانیلیک اسید، پی آمینو اسید سولفونیک، آنیلین پی ولفونیک اسید، LASB و ... شناخته می شود.
اتم هیدروژن باعث اسیدی شدن ترکیب می شود، همانند هیدروژن کربوکسیلیک اسید. نکته قابل توجه این است که اسید های کربوکسیلیک اسید های ضعیفی هستند (9 با ثابت تفکیکی در حدود 5 -10) در حالی که اسید سولفونیک ها اسیدهایی قوی می باشند (با ثابت تفکیکی در حدود 2 - 10). از آنجایی که اسید سولفونیک بسیار اسیدی است، عموما به صورت نمکوجود دارند و بنابراین در آب کاملا محلول هستند.
نحوه تهیه اسید سولفونیکاسید های سولفونیک آروماتیک به طور کلی از برهم کنش ترکیبات آروماتیک (معطر) با اسید سولفوریک متراکم و افزودن گوگرد تری اکسید به دست می آید. این پروسه با نام "سولفونی کردن" یا "سولفونیزاسیون" شناخته می شود. از آنجایی که اسید های سولفونیک اغلب به شکل نمک های سدیم آن ها مورد استفاده قرار می گیرند، معمولا سولفونیزاسیون با خنثی سازی هیدروکسید سدیم یا کربنات سدیم همراه است.
از روش های تهیه اسید سولفونیک آلیفاتیک می توان به اکسیداسیون دیگر ترکیبات سولفوریک، واکنش آلکیل هالیدها و سولفیت های فلزی و واکنش ترکیبات فلزات آلی با ترکیبات آمین سولفور تری اکسید اشاره کرد.
دترجنت ها و سورفکتانت ها ملکول هایی هستند که گروه های بسیار قطبی را با گروه های بسیار غیر قطبی را با هم ترکیب می کنند. به طور سنتی صابون سورفکتانت محبوبی است که از اسید های چرب به دست می آید. از اواسط قرن بیستم و در جوامع پیشرفته استفاده از اسید سولفونیک ازصابون پیشی گرفت. امروزه اسید سولفونیک در صنایع شوینده به عنوان سورفکتانت در تولید بسیاری از شوینده پودری و مایع (مایع ظرفشویی، شوینده های صنعتی و...) استفاده می شود که از ارزان ترین سورفکتانت های مورد استفاده در صنعت شوینده می باشد.
بسیاری از رنگ های آنتروکینون توسط فرآیند سولفونیزاسیون تهیه می شوند. اسید سولفونیک تمایل دارد به پروتئین ها و کربوهیدرات ها متصل شود، به همین دلیل اکثر رنگ های قابل شستشو بر پایه اسید سولفونیک هستند و یا در ترکیب شان گروه فعال سولفونیل دارند. اسید پراکسید سولفونیک برای تهیه رنگ های خوراکی استفاده می شود.
اسید سولفونیک به عنوان کاتالیزور نیز استفاده می شود. ساده ترین مثال ها در این زمینه متان سولفونیک اسید و تولوئن سولفونیک اسید هستند مه به طور مرتب در شیمی آلی به عنوان اسیدهای لیپوفیل (محلول در حلال های آلی) استفاده می شوند. اسیدهای سولفونیک پلیمری نیز مفید هستند. رزین Dowex از مشتقات اسید سولفونیک پلی استایرن است و به عنوان کاتالیزور و برای تبادل یونی (نرم کنندگی آب) استفاده می شود.
اسید سولفونیک در صنایع داروسازی برایتولید داروهای سولفا که یک دسته از ضد باکتر ی ها هستند، کاربرد دارد.
اسید متان سولفونیک به عنوان الکترولیت در باتری های جریان روی و سریمو و همچنین باتری های اسیدی استفاده می شوند.
در صورت هر گونه تماس این ماده با چشم، آن را باز نگه داشته و به مدت 15 دقیقه با آب ولرم شست و شو داده شود، در غیر این صورت باعث سوزش شدید چشم ها و آسیب می شود.
در صورت تماس با پوست قسمت آلوده را با آب و صابون بشویید. همچنین لباس های آلوده شده قبل از استفاده مجدد شسته شود.
